Tot 1880 liet iedereen die het kon betalen zich thuis verplegen. Dit gebeurde door liefhebbende familie, buren of religieuze zusters. Gasthuizen gaven onderdak aan arme zieken, die geen thuis hadden. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw ontstonden de voorlopers van de hedendaagse ziekenhuizen. Er was  nog weinig bekend over oorzaken van ziektes of over effectieve behandelingen. Het belang van handen wassen, de basis voor een goede hygiëne, was nog maar net ontdekt. De meeste medicijnen die artsen nu voorschrijven, bestonden nog niet en de röntgenfoto moest nog worden uitgevonden. Ongeschoolde zaalmeiden en zaalknechten werkten op de ziekenzalen. Verpleegkundigen waren er nog niet.

Het gasthuis was geen fijne plek om te verblijven. Niet voor patiënten en niet voor verzorgenden. Zaalmeiden en -knechten kwamen vaak uit arme gezinnen, waren ongeschoold en moesten de kost verdienen. Sommigen namen het niet zo nauw met de regels. Er zijn verhalen bekend van meiden en knechten die zich tegoed deden aan eten dat voor patiënten was bestemd. De donkere gangen van de gasthuizen zouden regelmatig getuige zijn geweest van al dan niet gewenste intimiteiten. Gegoede dames als Anna Reynvaan brachten in de tweede helft van de 19e eeuw verandering in deze wantoestanden. Daarmee begon de professionalisering van de verpleging.