Aan het front van de samenleving

Verpleegkundigen en verzorgenden leveren cruciaal werk, crisis of geen crisis. Deze tentoonstelling laat zien dat ze niet alleen aan het front staan tijdens oorlogen of epidemieën, maar dat zij aan het front staan van de samenleving. Deze tentoonstelling is een greep uit de grote hoeveelheid situaties waarin het werk en de stem van verpleegkundigen en verzorgenden een cruciale rol speelden.

De statistieken van Florence Nightingale

Florence Nightingale staat bekend als de grondlegster van de moderne verpleegkunde. De Britse minister van oorlog vroeg haar tijdens de Krimoorlog (1853-1856) naar het front af te reizen om daar Engelse soldaten te verplegen. Nightingale was vernieuwend in haar werk; ze verzamelde statistische gegevens over sterfte, ziekte en leefbaarheid. Met deze gegevens was het gemakkelijker om inzicht te krijgen in hoe de zorg moest verbeteren.

Toen Nightingale samen met 38 andere verpleegsters* op de Krim arriveerde, was er nauwelijks sprake van een noodhospitaal. Er was geen water, geen keuken en er waren vrijwel geen artsen of verpleegkundigen aanwezig. Mede dankzij het werk van Nightingale daalden de sterftecijfers onder de Engelse soldaten drastisch: van 40% naar 2%. Nightingale gaf deze indrukwekkende statistieken in kleurrijke grafieken weer. 

Zo wist zij machthebbende Engelse politici ervan te overtuigen dat goede ziekenverpleging cruciaal was in het bestrijden en voorkomen van besmettelijke ziekten. Voor de ziekenverpleging was personeel nodig, met een goede opleiding en salaris.

 

*Pas vanaf de jaren zestig spreken wij van 'verpleegkundigen'. Tot aan de jaren zestig spreken wij van verpleegsters, verplegers en verplegenden. 

 

▶ Lees verder ...
Mijn ervaring
<
>

Met deze grafieken maakte Nightingale duidelijk waaraan de soldaten waren overleden (1858).

Mijn ervaring
<
>

Florence Nightingale, circa 1856.

Mijn ervaring
<
>

'Naar het land van bloed en strijd'

Het is 28 oktober 1899. Een aantal verpleegsters van het Nederlandse Rode Kruis staan klaar om per boot te vertrekken naar Zuid-Afrika. De Tweede Boerenoorlog is net uitgebroken. De Boeren, van oorsprong Nederlandse kolonisten, vechten tegen het Britse rijk. Duizenden mensen staan op de kade om de verpleegsters en artsen uit te zwaaien en toe te zingen, ondanks de stromende regen. Vooral hun collega's zijn volop aanwezig. Naar oorlogsgebied afreizen om te helpen... dat werd gezien als een grote eer en een voorrecht. ‘Naar het land van bloed en strijd, dragende, onbewust, zooveel liefde, zooveel toewijding, zooveel heldenmoed!’, schreef de aanwezige Anna Reynvaan voor het Maandblad voor Ziekenverpleging (nu bekend als TvZ).

 

Mijn ervaring
<
>

De verschrikkingen van de Boerenoorlog

Ook Cornelia Berendina Proot vertrok per boot naar Zuid-Afrika en verpleegde daar gewonden. In circa 1900 vertrok zij met de Russisch Hollandse Ambulance naar Kroonstad. Daar was een noodhospitaal ingericht. De omstandigheden in het hospitaal waren zwaar. Soldaten waren vaak ernstig gewond geraakt. Ook heersten er besmettelijke ziekten, zoals tyfus. De oorlog eiste daarnaast ook onschuldige slachtoffers, waaronder kinderen. Naast het noodhospitaal werkte Proot ook in een veldhospitaal aan het front. Het was niet alleen zwaar, maar ook gevaarlijk werk.

Mijn ervaring
<
>

Home

Welkom op de website van het FNI. Hier vind je allerlei themadossiers over de geschiedenis van de verpleging en verzorging. Ontdek hoe het vak zich door de jaren heen ontwikkeld heeft. Maak kennis met belangrijke vrouwen uit het vak. En deel deze informatie met anderen.

De wijkverpleegkundige: Van alle markten thuis!

Deze tentoonstelling laat de diversiteit van het beroep zien en benadrukt de zichtbaarheid van verpleegkundigen.

Bekijk dit dossier

Van verbandmeester tot verpleegkundige

Fabriekszuster, verbandmeester, arboverpleegkundige. Dit beroep kent door de tijd heen veel namen...

Bekijk dit dossier

Kitty Verbeek (1919–2007)

Bekijk dit dossier

Aan het front van de samenleving

Lees in deze tentoonstelling over het cruciale werk van verpleegkundigen en verzorgenden ... aan het front van de samenleving!

Bekijk dit dossier

Kraamzorg thuis

In Nederland was thuis bevallen de normaalste zaak van de wereld, ook nadat in andere westerse landen de medicalisering van de geboorte toenam. Nederlandse vrouwen kregen hun baby lange tijd liever thuis dan in het ziekenhuis. De kraamzorg heeft dus een lange historie.Toch daalt het aantal thuisbevallingen aanzienlijk. Hoe gaat dat verder en wat betekent die afname voor het beroep van kraamverzorgende? In dit dossier vind je de geschiedenis van de kraamzorg vroeger en nu.

Hall of Fame

Wie zijn ze, die vrouwen en mannen uit de geschiedenis die het beroep van verpleegkundige en verzorgende groot gemaakt hebben? Natuurlijk kent iedereen Florence Nightingale wel, maar al die andere ambassadeurs en voorbeelden verdienen ook onze aandacht. Hier zijn ze!

Verplegen in de wijk

Wijkverpleging staat volop in de schijnwerpers. Vergrijzing en bezuiniging maken dat de thuiszorg op een andere manier georganiseerd moet worden. Huishoudelijke hulp komt bij gemeenten te liggen, terwijl verpleging en verzorging een taak van de wijkverpleging blijven. De roep om de ‘ouderwetse wijkverpleegster’ weerklinkt. De vraag is dan natuurlijk wat voor iemand dat was. Lees hier alles over de geschiedenis en historie van de wijkverpleging.

Verplegen in het ziekenhuis

Waar verplegen we de patiënt. Thuis of in het ziekenhuis? Tegenwoordig worden patiënten - onder andere uit kostenoverwegingen - eerder naar huis gestuurd dan 25 jaar geleden. Verpleegkundigen krijgen daarom steeds meer alleen met ernstige zieken te maken. Hoe was dat in de 19e en de 20e eeuw? Hoe zagen ziekenhuizen er uit? Bestonden verpleegkundigen al en wat deden ze toen? Lees hier alles over de geschiedenis en de historie van het ziekenhuis.

De GGZ

Mensen met psychische stoornissen blijven tegenwoordig zo lang mogelijk thuis wonen. Ze worden ambulant behandeld of zelfs via internet. Patiënten heten cliënten. Oppassers en bewaarders hebben plaatsgemaakt voor verpleegkundigen of verpleegkundig specialisten in de GGZ. Lees hier meer over de geschiedenis en de historie van de GGZ.

Verplegen in de Z

Eeuwenlang zijn termen voor verstandelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten door elkaar gebruikt. De haast eindeloze opsomming varieert van zwakzinnigen tot idioten, debielen, imbecielen, achterlijken, onvolwaardigen, onmaatschappelijken, onnozelen, waanzinnigen, gekken en dwazen. Bij verstandelijk gehandicapten of zwakzinnigen is er altijd sprake van gebrekkige verstandelijke vermogens. Het is een groep die niet of moeilijk voor zichzelf kan zorgen. De kwetsbaarheid is gebleven, maar tegenwoordig spreken we over ‘mensen met mogelijkheden’. Hoe komt dat zo? Lees hier alles over de geschiedenis en historie van de zorg voor verstandelijk gehandicapten.

Gezinszorg

De professional die organisatorische taken in een gezin overneemt, heet sinds 1997 verzorgende of helpende. Ook namen als thuisbegeleidster, ouderenhelpster of gezinshulp komen voor. Ze zijn afgeleid van de beroepsbeoefenaren die vanaf begin 20e eeuw in de gezinsverzorging werkzaam waren. Zij waren de praktische vervangsters van moeders, die hun taken in het gezin niet konden vervullen. Er werden hoge eisen aan hen gesteld. Hoe is het beroep van huisverzorgster - zoals de gezinsverzorgende vroeger heette - veranderd? Lees hier alles over de geschiedenis en de historie van de gezinszorg.

1895 - 1945

Particulier initiatief

In de 19e eeuw was de zorg voor het gezin de taak van de moeder. Als zij ziek was, had dat vaak dramatische gevolgen. Het grootste risico liepen arme huishoudens waar de vader en moeder allebei moesten werken. Het inkomen viel weg en het huishouden ontspoorde. Om ontwrichting van die gezinnen te voorkomen, riepen vermogende particulieren vanaf 1895 verenigingen in het leven. De eerste was ‘Hulp in het Huisgezin’ in Deventer en daarna volgden initiatieven in andere steden in hoog tempo. Ook de verzuilde kruisverenigingen, die vanaf het eind van de 19e eeuw het licht zagen, richtten zich op verbetering van verzorging van het gezin.

Mijn ervaring
<
>

Canon van de gezinszorg

Een overzicht van de lange geschiedenis van de gezinsverzorging.

Bekijk dit dossier

’Hulp in de Huishouding’

Deze helpster van de Katholieke Vereniging ‘Hulp in de Huishouding’ vervangt de moeder in het gezin. Ze schenkt koffie voor vader en verstelt tussen de bedrijven door het linnengoed met de Singer naaimachine. Het kindje kijkt onwennig naar deze rijzige dame in wit uniform.


Periode
  • Van 1939 tot 1940





▶ Lees verder ...
Mijn ervaring
<
>

Handnaaimachine

De komst van de naaimachine verlichtte het werk van gezinsverzorgsters enorm. Het stoppen van sokken en kousen bleef een hele klus, maar dankzij de handnaaimachines, waarvan het merk Singer buitengewoon populair was, konden intensieve naaiklussen en verstelwerk sneller uitgevoerd worden. Tijdens de opleiding kwam ...

... het werk met hand- of trapnaaimachine ook aan bod. Men moest stukjes in lakens, overalls of blousjes kunnen zetten, en geblokte of gebloemde stoffen op een goede manier kunnen verstellen.


Periode
  • Van 1880 tot 1940





▶ Lees verder ...
Mijn ervaring
<
>

Beantwoord deze vraag en ontdek welke themadossiers voor jou interessant zijn.

De voor jou geselecteerde dossiers verschijnen naast elkaar. Je kunt via het pijltje in de rode balk aan de zijkant van het dossier verder klikken.

Verberg Ontdek wat deze site jou te bieden heeft