De samenleving heeft zijn hoop gevestigd op de wijkverpleging. Wijkverpleegkundigen staan in het brandpunt van de belangstelling. Ze zijn creatief en innovatief. Ook Antje Stieltjes, wijkverpleegkundige uit de 19e eeuw, beschikte over die kwaliteiten. Ze stak haar innovatiedrang niet onder stoelen of banken. Daarmee is ze een ware ambassadeur van het vak. Lees in dit dossier hoe een pop de wijkverpleging veranderde.
Wijkverpleegster Antje Stieltjes verbaasde in 1898 vriend en vijand met een revolutionaire uitvinding. Ze ontwierp het ‘Werkmansverband’, een verband om fabrieksarbeiders die last hadden van eczeem slimmer te verbinden en ze zonder al te veel pijn te verschonen. Haar uitvinding paste ze toe op dit popje, ...
In de tweede helft van de 19e eeuw kreeg de medische wetenschap inzicht in het ontstaan van besmettelijke ziekten. Dit had ook invloed op de zorg aan huis. De - nog ongediplomeerde - kloosterzusters en diaconessen konden de vraag naar hulp aan huis niet meer aan.
Artsen wilden meer preventieve maatregelen op het gebied van hygiëne. De Wet op Besmettelijke Ziekten van 1872 bleek niet voldoende. Die richtte zich vooral op genezing van ziekten.
Preventie, dus het voorkomen van ziektes, stond nog in de kinderschoenen.
Toen bleek dat de Wet op Besmettelijke Ziekten niet voldoende was om besmettelijke ziektes te voorkomen, kwamen geneeskundige inspecteurs in Noord-Holland in actie. In 1875 richtten zij de Noord-Hollandsche Provinciale Vereeniging ‘Het Witte Kruis’ tot Afwering van Epidemische Ziekten en Hulpbetoon tijdens Epidemieën op. Deze koepelorganisatie kwam voort uit tien plaatselijke particuliere verenigingen, met Hilversum als voortrekker. Het Witte Kruis richtte zich op voorlichting over gezondheid en hygiëne, ontsmettingsactiviteiten en bestrijding van pokken. Er kwamen magazijnen met matrassen, lakens, dekens, urinalen en andere benodigdheden voor de thuisverpleging.
Kruisverenigingen konden concurreren met ziekenhuizen door wijkverpleegsters zieken thuis te laten verplegen. De wijkverpleegster fungeerde als schakel tussen huisarts en patiënt. Als vertrouwensfiguur gaf ze voorlichting aan patiënt en gezinsleden en droeg ze het motto Rust, Reinheid en Regelmaat uit. Verder was ze een informatiebron voor huisartsen en besturen van kruisverenigingen. Zij lichtte hen in over de situatie binnen de wijk. Wijkverpleegster was een zelfstandige, veeleisende functie, waarbij empathie, creativiteit, flexibiliteit en mobiliteit noodzakelijk waren. In het kruisgebouw assisteerde ze de consultatiebureau-arts met kinderen onderzoeken en vaccineren. Van daaruit regelde ze de uitleen van hulpmiddelen en gaf ze voorlichting. Ze woonde ook, tussen haar cliënten, in de wijk.
Antje Stieltjes leefde van 1866 tot 1931. Ze was een van de vroegste wijkverpleegsters in ons land. Haar werkterrein was de omgeving van Deventer. Uit haar aanpak van de dagelijkse problemen blijkt hoe allround, innovatief en mobiel wijkverpleegsters waren.
De professional die organisatorische taken in een gezin overneemt, heet sinds 1997 verzorgende of helpende. Ook namen als thuisbegeleidster, ouderenhelpster of gezinshulp komen voor. Ze zijn afgeleid van de beroepsbeoefenaren die vanaf begin 20e eeuw in de gezinsverzorging werkzaam waren. Zij waren de praktische vervangsters van moeders, die hun taken in het gezin niet konden vervullen. Er werden hoge eisen aan hen gesteld. Hoe is het beroep van huisverzorgster - zoals de gezinsverzorgende vroeger heette - veranderd? Lees hier alles over de geschiedenis en de historie van de gezinszorg.
In de 19e eeuw was de zorg voor het gezin de taak van de moeder. Als zij ziek was, had dat vaak dramatische gevolgen. Het grootste risico liepen arme huishoudens waar de vader en moeder allebei moesten werken. Het inkomen viel weg en het huishouden ontspoorde. Om ontwrichting van die gezinnen te voorkomen, riepen vermogende particulieren vanaf 1895 verenigingen in het leven. De eerste was ‘Hulp in het Huisgezin’ in Deventer en daarna volgden initiatieven in andere steden in hoog tempo. Ook de verzuilde kruisverenigingen, die vanaf het eind van de 19e eeuw het licht zagen, richtten zich op verbetering van verzorging van het gezin.
Een overzicht van de lange geschiedenis van de gezinsverzorging.
Bekijk dit dossier
Deze helpster van de Katholieke Vereniging ‘Hulp in de Huishouding’ vervangt de moeder in het gezin. Ze schenkt koffie voor vader en verstelt tussen de bedrijven door het linnengoed met de Singer naaimachine. Het kindje kijkt onwennig naar deze rijzige dame in wit uniform.
De komst van de naaimachine verlichtte het werk van gezinsverzorgsters enorm. Het stoppen van sokken en kousen bleef een hele klus, maar dankzij de handnaaimachines, waarvan het merk Singer buitengewoon populair was, konden intensieve naaiklussen en verstelwerk sneller uitgevoerd worden. Tijdens de opleiding kwam ...
De voor jou geselecteerde dossiers verschijnen naast elkaar. Je kunt via het pijltje in de rode balk aan de zijkant van het dossier verder klikken.