Literatuur

Wil je meer te weten komen over de historie van de verzorgende en verpleegkundige beroepen? We hebben een literatuurlijst met een aantal standaardwerken voor je samengesteld, die samen een goed overzicht geven van de ontwikkeling en de geschiedschrijving.

Meer lezen over Wijkverpleging in actie?

De documentatie, gebruikt om dit dossier samen te stellen, is afkomstig van Myriam Crijns, het fotomateriaal van en Berthy (nu Sunahla) van de Meydenberg.

 Onze tips: 

  • Verslag Landelijke Studiedag Wijkverpleging met daarin ook informatie over het ontstaan van de LAW.
  • Landelijk Aktiegroep Wijkverpleging, eerste bulletin, mei 1978
  • Amsterdam Zwartboek, oktober 1978 
  • Landelijke Aktiegroep Wijkverpleging, tweede bulletin, maart 1979
  • Notitie ‘De eigenheid en de ontwikkeling van het wijkverpleegkundig beroep’, Amsterdam oktober 1978
  • Verslag Themadag ‘De Eigenheid en ontwikkeling van het Wijkverpleegkundig Beroep’ gehouden op 11 nov 1978, febr 1979
  • Tekst Lied voor de landelijke studiedag van wijkverpleegkundige op 8 dec 1979
  • Notitie voor Landelijke Studiedag Wijkverpleging “De AWBZ, de rekening gepresenteerd’, zomer 1980
  • Bulletin, herfst, 1981
<
>

Meer lezen over Voortrekkers?

Onze tips:

  • Eindhoven, J.M.B., Een systeem van eerstverantwoordelijke verpleegkundige (Lochem, 1979).
  • Stegge, C. aan de, Gekkenwerk. De ontwikkeling van het beroep psychiatrisch verpleegkundige in Nederland, 1830-1980, Bijlage 22 (Maastricht, 2012).
  • Wijers, S., Als ik wil kan ik duiken… Brieven van Claartje van Aals, verpleegster in de Joods psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch, 1940-1943 (Amsterdam, 1995).

 

Klara (Claartje) van Aals

  • Wijers, S., Als ik wil kan ik duiken… Brieven van Claartje van Aals, verpleegster in de Joods psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch, 1940-1943 (Amsterdam, 1995).*
  • Oosterhof, H., Het Apeldoornsche Bosch: Joodse psychiatrische inrichting, 1909-1943 (Heerlen, 1989).*
  • Jong, L. de, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog (’s Gravenhage, 1975).*

 

Drs. J. K. (Jan) Bastiaanse

  • Aert van, J.F.M. en Bastiaanse J.K. , ‘Personal computer als hulpmiddel bij het leidinggeven in de verpleging’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (1987) 633-639.*
  • Bastiaanse, J.K. ‘Netwerk NIVO-N’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (1989) 279.*
  • Bastiaanse, J.K., ‘De nieuwe kleren van de keizer’, speech bij de opening van het Landelijk Centrum Verpleging & Verzorging (Bussum, 13 oktober 1993).*
  • Gouda Quint, I., Vijf jaar Jan Bastiaanse prijs (Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging, Ede, 2003).*
  • Jongma, R., ‘Verbreding draagvlak voor beroepsgroep’, interview met Jan Bastiaanse bij de opening van het Landelijk Centrum Verpleging & Verzorging (Bussum, 13 oktober 1993).*
  • Spieker, P., ‘LCVV-directie gaat nieuw beleid ontwikkelen’. Een interview met Jan Bastiaanse en Hanneke Hillmann in Verpleegkunde Nieuws (1996) 27-29.*

 

 A. H. M. (Anneke) van den Bergh-Braam

  • Bergh-Braam, A.H.M. van den, Algemene Verpleegkunde (Leiden, 1970).*
  • Bergh-Braam, A.H.M. van den, De hoofdverpleegkundige over leven in het ziekenhuis. Een onderzoek naar de rolonduidelijkheid van hoofdverpleegkundigen (1984).*
  • Bergh-Braam, A.H.M. van den, ‘Over troeven in een moeilijke relatie’, in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (18) 634-639.*
  • Bruinsma, J., ‘Plegen. Interview met prof. dr A.H.M. van den Bergh-Braam’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (22) 658-661.*

 

J. A. (Bien) van den Brink-Tjebbes

  • Regterschot, A. ‘Het gesprek’. Interview met Bien van den Brink-Tjebbes in Reformatorisch Dagblad 9 mei (2014).*
  • Brink-Tjebbes, J.A. van den, De theorie van de verpleegkunde, naar haar aard en functie gedacht (Lochem, 1975).*
  • Brink-Tjebbes, J.A. van den, Verpleging naar de maat. Een verplegingswetenschappelijke optiek (Lochem, 1987).*
  • Brink-Tjebbes, J.A. van den, Verplegen in verbondenheid. De verpleegde centraal: gevolgen voor verplegingspraktijk en verplegingswetenschap (1997).*
  • Teijen, H., ‘Van den Brink-Tjebbes (90) overleden’ in Tijdschrift voor Verpleegkundig Experts (2014) 3.*

 

M. H. E. (Marie) Debrus

  • Moulin, D. de, e.a., Vier eeuwen Amsterdams Binnengasthuis (Wormer, 1981).*
  • Pel, P.K., ‘In Memoriam Zuster Marie Debrus’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging 24 (1914) 46-48.*
  • Stumpff, J. Ed., ‘Zuster M.H.E. Debrus’ in Maandblad voor Ziekenverpleging 20 (1910) 457-459.*
  • Stumpff, J. Ed., ‘In memoriam Zuster M.H.E. Debrus’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging 24 (1914) 4-5.

 

Annie van Eindhoven

  • Eindhoven, J.M.B., Een systeem van eerstverantwoordelijke verpleegkundige (Lochem, 1979).*
  • Eliens, A.M. en Timmer, J.C., ‘Annie van Eindhoven: ruim veertig jaar in de verpleging’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (19), 599-601.*
  • Kemps, H., ‘In memoriam Annie van Eindhoven’ in Verpleegkunde (4), 38.*

 

V. A. (Virginia) Henderson

 

Sophia Henriëtte (Fie) Hooykaas

  • Kuijper, H., Van sanatorium tot zorgfonds. Aantekeningen (uit 1996) over de geschiedenis van Koningsheide
  • Stal, P.L. en Hooykaas S.H., ‘Voorlopige Verplegingsraad’ in Het Ziekenhuiswezen (33) 1-29.*
  • Personalia’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (1971) 586.*
  • Archief van S.H. Hooykaas in Florence Nightingale Instituut (niet geïnventariseerd).*
  • Hooykaas, zr. S.H., ‘Ons verpleegstersinsigne’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (1947) 133.*
  • Hooykaas, zr. S.H., ‘Verslag van een studiereis in Denemarken gedurende mijn vacantie van 2-15 Juli 1946’ in Het Ziekenhuiswezen (1946) 162-169.*
  • Hooykaas, zr. S.H., ‘Tienjarig bestaan van de Wereld Gezondheids Organisatie’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (1958), 185-188.*

 
Jeanne van Lanschot Hubrecht

  • Wat verpleegsters kunnen bereiken, wanneer zij samenwerken', Nosokomos 6 (1906) 10, 153- 156; 11, 178-181; 12, 191-194.
  • Voorbereidende cursussen voor leerling-verpleegsters', Nosokomos 6 (1906) 17, 273-278.
  • Waar gaan wij heen?', Nosokomos 7 (1907) 19, 309-312.
  • Wat verpleegsters kunnen bereiken, wanneer zij samenwerken, Nosokomos 10, 153-156; 11, 178-181 en 12, 191-194.
  • Congres van verpleegsters, Nosokomos 7 (1907) 27, 446-453, idem, 'Rapport, uitgebracht op het Congres te Parijs door Mej. J. C. v. Lanschot Hubrecht', Nosokomos 7 (1907) 33, 549-555/556.
  • Het Internationale Verpleegsterscongres', Nosokomos 9 (1909) 33, 569-572.
  • Een keerpunt, Nosokomos 9 (1909) 39, 669-671.
  • Sociaal werk voor verpleegsters, Nosokomos 9 (1909) 19, 321-325 en vervolg Nosokomos 9 (1909) 20, 337-340.
  • Opleiding en examen voor kraamvrouw verpleegster, Nosokomos 9 (1909) 38, 653-654.
  • Congres van verpleegsters, Nosokomos 10 (1910) 446-453.
  • Het Rapport van den Centra/en Gezondheidsraad (Amsterdam 1911).
  • Waarom is een wettelijke regeling van opleiding en examens voor verplegenden van staatswege dringend nodig? (Amsterdam z.j.).
  • Bridges, A History of the lnternational Council of Nurses 1899-1964, 33.
  • Nannie Wiegman, Van groot gewicht: over de International Council of Nurses, 1889-1999, Tijdschrift voor de Geschiedenis der Verpleegkunde 6 (1999) 1 (maart) 1-2.

Helena Adriana (Heleen) Melk

  • Haeseker, B. en Lieburg, M.J. van, De geschiedenis van het HAGA ziekenhuis, 1923-2007 (Rotterdam, 2007).*
  • Melk, H.A, Zr., De praktijk der ziekenverpleging (Gorinchem, 1947).*
  • Richter-Uitdenbogaardt, W., ‘In memoriam Zuster Melk’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging (1974) 27-45.*
  • Romein-Verschoor, A., ’In memorian Heleen Melk (1888-1973)’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging 1973 (26) 1201-1202.*
  • Stegge, C. aan de, Gekkenwerk. De ontwikkeling van het beroep psychiatrisch verpleegkundige in Nederland, 1830-1980 Bijlage 22, 1032 (Maastricht, 2012).*

 

Cornelia Jacoba Maria (Kick) Nieland

  • Koch, H. en Roessink J., ‘Inspecteur en adviseur. Interview met mevrouw C.J.M. Nieland’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging 8 (1986) 230-235.*
  • Nieland, C.J.M., Laan, L. van der, en Rooyackers, P.F., Verpleegkundige lessen diploma B (Leiden 1969).*
  • Nieland, C.J.M. en Nordheim, J.J. von, ‘Overwegingen omtrent de titel, toe te kennen aan de MBO-VPer en aan de HBO-Ver’ in Tijdschrift voor Ziekenverpleging 4 (1984) 120.*
  • Stegge, C. aan de, ‘In Memoriam Kick Nieland’ in Tijdschrift voor Verpleegkundigen (2005) 11.*

 

Bertha Vos 

  • Kool-Blokland, J.L. De zorg gewogen. Zeven eeuwen godshuizen in Middelburg (Middelburg, 1990) 248-254.*

  • Lamping, C.A. ‘In memoriam’, in Maandblad voor Ziekenverpleging (1896) 2.*

  • Lieburg, M.J. ‘Een nuttig en ten sterkste verlangd wordend hospitaal’. De geschiedenis van het Academisch Ziekenhuis Utrecht, 1817-1992 (Rotterdam, 1992) 21-30.*

  • Maandblad voor Ziekenverpleging (1892) Bijvoegsel.* 

 

* geraadpleegd bij het samenstellen van dit dossier

<
>

Meer lezen over Kinderverpleging?

Onze tips:

  • ’t Hart, P.D. Het zieke kind in goede handen. 100 jaar gezondheidszorg in het Wilhelmina Kinderziekenhuis (Zwolle, 1988).
  • Lieburg, M.J. van, De geschiedenis van het Sophia Kinderziekenhuis te Rotterdam (Rotterdam, 2004).
  • Wijsenbeek, Thera, Zieke Lieverdjes, 125 jaar kinderzorg in het Emma Kinderziekenhuis (Amsterdam, 1990). *
  • Zieke lieverdjes. 150 jaar Amsterdamse kindergeneeskunde Special van ‘Ons Amsterdam’, jaargang 67 (2015).


* geraadpleegd bij het samenstellen van dit dossier

<
>

Meer lezen over verplegen tijdens WO I?

Onze tips:

  • Bergen, Leo van, Zacht en Eervol. Lijden en sterven in de Grote Oorlog 1914-1918 (Manteau 2014).
  • Hastings, Max, Catastrophe. Europe goes to war 1914 (London, 2013).*
  • McEwen, Yvonne, In the company of nurses. The history of the British Army Nursing Service in the Great War (Edinburgh, 2014).
  • Moeyes, Paul, Buiten schot. Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914-1918 (Utrecht, 2011).

Literatuur:

  •  ‘Amsterdamsche brieven’, Sumatra post (1915).*
  • ‘Begrafenis Rosa Vecht’, Algemeen Handelsblad (15-01-1920).*
  • Bergen, Leo van, Het Nederlandsch Roode Kruis en de hulp aan vluchtelingen in 1914 en 1918, lezing Western Front Association (2009).*
  • Bergen, Leo van, Zacht en Eervol. Lijden en sterven in de Grote Oorlog 1914-1918 (Manteau 2014).
  • Bergen, Leo van, ‘Would it not be better to just stop?’ Dutch medical aid in World War I and the medical anti-war movement in the interwar years, First World War Studies (online 2011)
  • ‘Binnenland: Rosa Vecht’, Nieuw-Israëlitisch Weekblad, (12-02-1915).*
  • Brabers, Jules en Rob Lemmens, Luik, augustus 1914 (Soesterberg, 2009).*
  • ‘Een daad van piëteit tegenover Zuster Vecht’, Tijdschrift voor Ziekenverpleging, jg 25, nr 11 (1915) 398-399.*
  • ‘Eene heldin!’, Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië (08-04-1915).*
  • ‘Een Hollandsche verpleegster op het slagveld gedood’, Nieuwe Tilburgsche Courant ( 21-02-1915).*
  • ‘Examens’, Maandblad voor Ziekenverpleging, jg 17, nr 5 (1907) 244.*
  • Gezelle Meerburg, G.F., Algemeene Ziekenverpleging (1929).*
  • Hastings, Max, Catastrophe. Europe goes to war 1914 (London, 2013).*
  • ‘Het Roode Kruis te Maastricht’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, jg 1915, pag. 1215.*
  • ‘In memoriam Zuster Rosa Vecht’, Tijdschrift voor Ziekenverpleging, jg 25, nr 4 (1915) 107.*
  • Lipschits, Isaac, Tsedaka. Een halve eeuw joods maatschappelijk werk in Nederland (Zutphen, 1997).*
  • Macmillan Company, The, A war nurse’s diary. Sketches from a Belgian Field Hospital (New York, 1918).*
  • McEwen, Yvonne, In the company of nurses. The history of the British Army Nursing Service in the Great War (Edinburgh, 2014).
  • Mitton, G.E., The cellar-house of Pervyse. A tale of uncommon things from the journals and letters of the barones T’serclaes and Mairi Chisholm (London, 1916).*
  • Moeyes, Paul, Buiten schot. Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914-1918 (Utrecht, 2011).
  • Munck, Luc de, De Grote Moeder in de Grote Oorlog. Hulpverlening van het Rode Kruis tijdens de Eerste Wereldoorlog (Ieper, 2000).*
  • ‘Naamlijst der leden van den Nederlandschen Bond voor Ziekenverpleging.’ Maandblad voor Ziekenverpleging, jg 18, nr 1 (1908).*
  • Norel, Willem van, Joods leven in Elburg (Elburg, 2014) 193-198.*
  • ‘Overlijdensadvertentie’, Algemeen Handelsblad (07-02-1915).*
  • ‘Overlijdensadvertentie’, Nieuw-Israëlitisch Weekblad (12-02-1915).*
  • Perneel, Philip, Dr., ‘Standbeeld voor een vergeten heldin’ , De Stentor (Zwolle, 13-12-2008)
  • Souttar, H., A surgeon in Belgium (London, 1915).*
  • Vanleene, Patrick, Op naar de Grote Oorlog. Mairi, Elsie en de anderen in Flanders Fields (Brugge, 2001)
  • Vanleene, Patrick, Les demoiselles de Nieuport. De Britse en de Bretoenen, 1914-1917 (Gent, 2015)
  • Verbeet, G.J.B., Het Rode Kruis afdeling Maastricht – Clubblad Mannenkoor Wieker Eindrach, nr 81 (Wieke, 2009).*

* geraadpleegd bij het samenstellen van dit dossier.

 

<
>

Reacties

Kim 01-02-2016

In het rijtje 'literatuur over verpleging en WO-I' ontbreken 3 belangrijke titels: - Ellen N La Motte: Het kielzog van de oorlog - Enid Bagnold - Dagboek zonder data - Mary Borden - Verboden gebied Uitgebracht door De Bezige Bij als een drieluik. Het zijn drie verpleegkundigen ten tijde van WO-I die schrijven over hun ervaringen. Met name het boek van Ellen N la Motte is zeer illustrerend. Het boek is ten tijde van de oorlog gecensureerd geweest omdat het de 'jongens' teveel zou demotiveren. Reactie FNI: Kim, dank voor je aanvulling. Het klopt wat je signaleert. We hebben de enorme hoeveelheid dagboeken van verpleegsters uit deze oorlog er niet in vermeld.Het zijn er heel veel en op zich is het al een apart dossier waard. Dus er wordt aan gewerkt!

Meer lezen over het Prinsengracht Ziekenhuis?

Onze tips:

  • Boer, H.W.J. de, Prinsengracht Ziekenhuis 25 juli 1843 - 25 juli 1983 (Amsterdam, 1983).*
  • Boer, Herman W.J. de en Pley, Gerard, Grachtenzusters (Amsterdam, 1993).*
  • Hingh, Anna de, Hurk, Titus van der en Koelewijn, Jannetje, 769 - Gezichten van het Prinsengrachtziekenhuis (Amsterdam, 2008).*

 

* geraadpleegd bij het samenstellen van dit dossier

<
>

Home

Welkom op de website van het FNI. Hier vind je allerlei themadossiers over de geschiedenis van de verpleging en verzorging. Ontdek hoe het vak zich door de jaren heen ontwikkeld heeft. Maak kennis met belangrijke vrouwen uit het vak. En deel deze informatie met anderen.

De wijkverpleegkundige: Van alle markten thuis!

Deze tentoonstelling laat de diversiteit van het beroep zien en benadrukt de zichtbaarheid van verpleegkundigen.

Bekijk dit dossier

Van verbandmeester tot verpleegkundige

Fabriekszuster, verbandmeester, arboverpleegkundige. Dit beroep kent door de tijd heen veel namen...

Bekijk dit dossier

Kitty Verbeek (1919–2007)

Bekijk dit dossier

Aan het front van de samenleving

Lees in deze tentoonstelling over het cruciale werk van verpleegkundigen en verzorgenden ... aan het front van de samenleving!

Bekijk dit dossier

Kraamzorg thuis

In Nederland was thuis bevallen de normaalste zaak van de wereld, ook nadat in andere westerse landen de medicalisering van de geboorte toenam. Nederlandse vrouwen kregen hun baby lange tijd liever thuis dan in het ziekenhuis. De kraamzorg heeft dus een lange historie.Toch daalt het aantal thuisbevallingen aanzienlijk. Hoe gaat dat verder en wat betekent die afname voor het beroep van kraamverzorgende? In dit dossier vind je de geschiedenis van de kraamzorg vroeger en nu.

Hall of Fame

Wie zijn ze, die vrouwen en mannen uit de geschiedenis die het beroep van verpleegkundige en verzorgende groot gemaakt hebben? Natuurlijk kent iedereen Florence Nightingale wel, maar al die andere ambassadeurs en voorbeelden verdienen ook onze aandacht. Hier zijn ze!

Verplegen in de wijk

Wijkverpleging staat volop in de schijnwerpers. Vergrijzing en bezuiniging maken dat de thuiszorg op een andere manier georganiseerd moet worden. Huishoudelijke hulp komt bij gemeenten te liggen, terwijl verpleging en verzorging een taak van de wijkverpleging blijven. De roep om de ‘ouderwetse wijkverpleegster’ weerklinkt. De vraag is dan natuurlijk wat voor iemand dat was. Lees hier alles over de geschiedenis en historie van de wijkverpleging.

Verplegen in het ziekenhuis

Waar verplegen we de patiënt. Thuis of in het ziekenhuis? Tegenwoordig worden patiënten - onder andere uit kostenoverwegingen - eerder naar huis gestuurd dan 25 jaar geleden. Verpleegkundigen krijgen daarom steeds meer alleen met ernstige zieken te maken. Hoe was dat in de 19e en de 20e eeuw? Hoe zagen ziekenhuizen er uit? Bestonden verpleegkundigen al en wat deden ze toen? Lees hier alles over de geschiedenis en de historie van het ziekenhuis.

De GGZ

Mensen met psychische stoornissen blijven tegenwoordig zo lang mogelijk thuis wonen. Ze worden ambulant behandeld of zelfs via internet. Patiënten heten cliënten. Oppassers en bewaarders hebben plaatsgemaakt voor verpleegkundigen of verpleegkundig specialisten in de GGZ. Lees hier meer over de geschiedenis en de historie van de GGZ.

Verplegen in de Z

Eeuwenlang zijn termen voor verstandelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten door elkaar gebruikt. De haast eindeloze opsomming varieert van zwakzinnigen tot idioten, debielen, imbecielen, achterlijken, onvolwaardigen, onmaatschappelijken, onnozelen, waanzinnigen, gekken en dwazen. Bij verstandelijk gehandicapten of zwakzinnigen is er altijd sprake van gebrekkige verstandelijke vermogens. Het is een groep die niet of moeilijk voor zichzelf kan zorgen. De kwetsbaarheid is gebleven, maar tegenwoordig spreken we over ‘mensen met mogelijkheden’. Hoe komt dat zo? Lees hier alles over de geschiedenis en historie van de zorg voor verstandelijk gehandicapten.

Gezinszorg

De professional die organisatorische taken in een gezin overneemt, heet sinds 1997 verzorgende of helpende. Ook namen als thuisbegeleidster, ouderenhelpster of gezinshulp komen voor. Ze zijn afgeleid van de beroepsbeoefenaren die vanaf begin 20e eeuw in de gezinsverzorging werkzaam waren. Zij waren de praktische vervangsters van moeders, die hun taken in het gezin niet konden vervullen. Er werden hoge eisen aan hen gesteld. Hoe is het beroep van huisverzorgster - zoals de gezinsverzorgende vroeger heette - veranderd? Lees hier alles over de geschiedenis en de historie van de gezinszorg.

1895 - 1945

Particulier initiatief

In de 19e eeuw was de zorg voor het gezin de taak van de moeder. Als zij ziek was, had dat vaak dramatische gevolgen. Het grootste risico liepen arme huishoudens waar de vader en moeder allebei moesten werken. Het inkomen viel weg en het huishouden ontspoorde. Om ontwrichting van die gezinnen te voorkomen, riepen vermogende particulieren vanaf 1895 verenigingen in het leven. De eerste was ‘Hulp in het Huisgezin’ in Deventer en daarna volgden initiatieven in andere steden in hoog tempo. Ook de verzuilde kruisverenigingen, die vanaf het eind van de 19e eeuw het licht zagen, richtten zich op verbetering van verzorging van het gezin.

<
>

Canon van de gezinszorg

Een overzicht van de lange geschiedenis van de gezinsverzorging.

Bekijk dit dossier

’Hulp in de Huishouding’

Deze helpster van de Katholieke Vereniging ‘Hulp in de Huishouding’ vervangt de moeder in het gezin. Ze schenkt koffie voor vader en verstelt tussen de bedrijven door het linnengoed met de Singer naaimachine. Het kindje kijkt onwennig naar deze rijzige dame in wit uniform.


Periode
  • Van 1939 tot 1940





<
>

Handnaaimachine

De komst van de naaimachine verlichtte het werk van gezinsverzorgsters enorm. Het stoppen van sokken en kousen bleef een hele klus, maar dankzij de handnaaimachines, waarvan het merk Singer buitengewoon populair was, konden intensieve naaiklussen en verstelwerk sneller uitgevoerd worden. Tijdens de opleiding kwam ...

... het werk met hand- of trapnaaimachine ook aan bod. Men moest stukjes in lakens, overalls of blousjes kunnen zetten, en geblokte of gebloemde stoffen op een goede manier kunnen verstellen.


Periode
  • Van 1880 tot 1940





<
>

Beantwoord deze vraag en ontdek welke themadossiers voor jou interessant zijn.

De voor jou geselecteerde dossiers verschijnen naast elkaar. Je kunt via het pijltje in de rode balk aan de zijkant van het dossier verder klikken.

Verberg Ontdek wat deze site jou te bieden heeft