Noodhospitaal in Maastricht

Enkele landen, waaronder Nederland, bleven tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal. Toch ondervond Nederland de directe gevolgen van de strijd. Duitsland viel het neutrale België binnen en de ene na de andere veldslag was het gevolg. Grote aantallen Belgische vluchtelingen probeerden de strijd te ontlopen door naar Nederland te vluchten. Zij konden rekenen op opvang in de grensstreek en in centra verspreid over het land. Bij het uitbreken van de oorlog richtte het Nederlandse Rode Kruis in Maastricht een noodhospitaal in voor zo’n 60 patiënten. Vlak over de grens bevond zich het slagveld, waar hevig gevochten werd. Het noodhospitaal bleek snel te klein en extra locaties voor de opvang van slachtoffers werden ingericht.

Het noodhospitaal in Maastricht, opgezet door het Nederlandse Rode Kruis, was eigenlijk bedoeld voor het geval er Nederlandse slachtoffers zouden vallen. Het was een voorzorgsmaatregel. Het hospitaal was gehuisvest in een Augustijnenschool. Zo’n 20 Nederlandse verpleegsters hadden zich vrijwillig gemeld om te komen helpen. Aukjen Clewits uit Groningen was een van hen. Om de school als hospitaal te kunnen gebruiken, moest die eerst grondig gereinigd worden. Nu waren verpleegsters wel wat gewend als het om aanpakken ging, maar het vegen en dweilen van de school was zelfs voor hen een onaangename verrassing. Op 2 augustus 1914 was de klus geklaard. Een operatiekamer met elektrisch licht en stromend water, geschonken door de Maatschappij tot Exploitatie van Limburgse Steenkolenmijnen, maakte het hospitaal compleet en klaar voor gebruik.

De Duitse troepen waren aan de opmars naar Parijs begonnen en met de slag om Luik stroomden de gewonden binnen. Rode Kruismedewerkers mochten de slachtoffers binnen een zone van niet meer dan 1 kilometer van de grens ophalen. Hoewel de verpleegsters de grens eigenlijk niet over mochten, deden ze dat toch. Ze waren nieuwsgierig naar wat er op het slagveld gebeurde en riskeerden ongehoorzaamheid. Niet dat ze daar gevechten konden zien, maar wel een grote bedrijvigheid van troepen en het bouwen van noodbruggen over de Maas. Al snel was het noodhospitaal te klein en maakte men andere locaties in de stad gereed voor de opvang van gewonden, in totaal zo’n 335 bedden.

<
>

Moedige meid in oorlogstijd

Verpleegster Rosa Vecht (1881-1915) had de moed om tijdens WO I gewonde soldaten te gaan verplegen in België.

Bekijk dit dossier

Moedige meid in oorlogstijd

Rosa Vecht is, voor zover bekend, de enige Nederlandse verpleegkundige die tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) is omgekomen. Nederland was neutraal, maar sommige verpleegkundigen voelden zich geroepen naar het oorlogsgebied te gaan om gewonde soldaten te verplegen. Rosa Vecht was een van hen. Ze werkte in hospitalen in Antwerpen en Veurne. Op 23 januari 1915 werd ze getroffen door een granaatscherf, met de dood als onherroepelijk gevolg. Dit dossier gaat over een bijzonder moedige meid.

Verpleegster met een missie

Roosje’s jonge jaren

Rosa Vecht, of Roosje zoals op haar geboorteakte staat, zag het levenslicht op 18 juli 1881. Haar ouders, Mozes Vecht en Diena van Hamburg, waren orthodoxe joden en woonden in de Beekstraat 38 te Elburg. In het Gelderse vestingstadje woonden in de 19e eeuw diverse Joodse gezinnen, die hun brood verdienden in de manufacturen, de veehandel of in het onderwijs. Er was een actief sociaal verkeer tussen de vaak grote families, waarbij de sjoel het middelpunt was. Rosa groeide op als oudste van 6 kinderen en zal ongetwijfeld de nodige hand- en spandiensten verricht hebben om het grote gezin draaiende te houden.

<
>

De Beekstraat in Elburg. Het huis met de luiken is het ouderlijk huis van Roosje Vecht, nr 38. © Oudheidkundige vereniging Arent thoe Boecop

<
>

Kiezen voor de verpleging

Waarom Rosa Vecht voor de verpleging koos, blijft gissen. Volgens overlevering in de familie had ze tegen de zin van haar streng gelovige vader een relatie met een niet-joodse jongen. Mogelijk vond ze het Joodse milieu te verstikkend en was haar keuze voor een opleiding tot verpleegster een manier om een eigen leven op te bouwen. In ieder geval probeerde Rosa al op 17-jarige leeftijd toegelaten te worden tot de verpleegstersopleiding van het Nederlands-Israëlitisch Ziekenhuis te Amsterdam. Voor toelating tot die opleiding moest ze echter 23 jaar zijn. Enkele jaren later kon ze wel met de verpleegstersopleiding beginnen.

<
>

Moedige meiden

Toen en Nu - januari 2015
Er zijn altijd verpleegkundigen geweest, die hun hoofd boven het maaiveld durven uit te steken. Die het lef hadden ver van huis te midden van oorlogsgeweld gewonde soldaten te verplegen met gevaar voor eigen leven. Rosa Vecht (1881-1915) was zo'n verpleegkundige.

Lees het volledige artikel

<
>

Oorlogsverpleegster Rosa Vecht ging tijdens Wereldoorlog I op eigen houtje naar het strijdtoneel om soldaten te verplegen. In januari 1915 sneuvelde ze. 100 jaar later, in 2015, herdachten we haar onder de Menenpoort in Yper. Luister naar het ontroerende gedicht ‘We will remember them’, dat Rick Ravensburg voorafgaand aan de Last Post voorlas.

 

<
>

Nederlands-Israëlitisch Ziekenhuis, Amsterdam

Het ziekenhuis was gevestigd aan de Nieuwe Keizersgracht. Rosa Vecht begon hier in 1900 op 19-jarige leeftijd aan haar verpleegstersopleiding. Rosa Vecht solliciteerde al eerder om de verpleegsteropleiding te gaan volgen. Wegens te jonge leeftijd werd ze afgewezen. Begin 1900 had ze meer succes en kon ze ...

... als leerling-verpleegster beginnen. Ze rondde haar opleiding af in 1907 in het Nederlands-Israëlitisch Ziekenhuis in Rotterdam. 

Beeld: Collectie Joods Historisch Museum, Amsterdam (collectie J. van Velzen)

 


Periode
  • Van 1880 tot 1915





<
>

Gediplomeerd verpleegster

Op woensdag 24 april 1907 legde leerling-verpleegster Rosa Vecht het verpleegstersexamen af. Ze slaagde voor haar theoretisch examen en ontving uit handen van de examencommissie van de Nederlandsche Bond voor Ziekenverpleging het verpleegsterdiploma. Een opleiding tot verpleegster duurde in die tijd drie jaar. Als leerling was Rosa opgeleid in het Israëlitisch Ziekenhuis aan de Schietbaanlaan te Rotterdam. Hier bracht ze de theorie van de ziekenverpleging in de praktijk. Met het felbegeerde diploma van ‘Pleegzuster’ op zak kon ze als gediplomeerd verpleegster aan de slag.

<
>

Beantwoord deze vraag en ontdek welke themadossiers voor jou interessant zijn.

De voor jou geselecteerde dossiers verschijnen naast elkaar. Je kunt via het pijltje in de rode balk aan de zijkant van het dossier verder klikken.

Verberg Ontdek wat deze site jou te bieden heeft